ΤΟ ΠΙΟ ΣΥΝΤΡΙΠΤΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ Ο ΦΟΒΟΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΛΥΤΡΩΘΟΥΜΕ

Φόβος είναι το αρνητικό συναίσθημα εκείνο που δοκιμάζει κάθε άνθρωπος σε περίπτωση που συνειδητοποιήσει την ύπαρξη μίας απειλής και παρόλο που θεωρείται ένα δυσάρεστο και έντονο συναίσθημα, λειτουργεί ως μηχανισμός επιβίωσης και αυτοπροστασίας, αφού ενεργοποιεί το ένστικτο της “αυτοσυντήρησης” και μας θέτει σε κατάσταση άμυνας, χωρίς να χρειάζεται κανενός είδους ενσυνείδητη διαδικασία προκειμένου να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά μας, ώστε να αντιδράσουμε απέναντι στο κίνδυνο. Στην ουσία, πρόκειται για έναν σύμμαχο που μας προστατεύει από τους κινδύνους, αφού μας κινητοποιεί να αποφεύγουμε αυτό που μας απειλεί και μας ωθεί σε δράση όταν κινδυνεύουμε. Όλα τα θηλαστικά και το ανθρώπινο είδος θα είχαν αφανιστεί, αν δεν υπήρχε ο φόβος να λειτουργεί ως κίνητρο για να εξασφαλίσουμε ένα ασφαλές περιβάλλον για την επιβίωσή μας. Ενώ όμως στα ζώα λειτουργεί καθαρά σαν μηχανισμός επιβίωσης, στον άνθρωπο πλέον τη σημερινή εποχή έχει καταντήσει να είναι ένας μηχανισμός αυτοκαταστροφής. Και τούτο συμβαίνει γιατί υπάρχει μία σημαντική διαφορά ανάμεσα στο ανθρώπινο είδος και στα υπόλοιπα θηλαστικά. Στα ζώα όταν ο κίνδυνος υποχωρήσει, επανέρχονται αμέσως στη φυσιολογική συνέχεια της καθημερινότητάς τους, ενώ ο άνθρωπος συνεχίζει να διακατέχεται από φόβους. Ποιά είναι η αιτία για να συμβαίνει αυτό; Η ανθρώπινη νοημοσύνη, η οποία ενώ είναι αναμφισβήτητα μεγαλειώδης, παράγει όμως και τις σκέψεις και σε αυτές τις σκέψεις ανάλογα με την καλή ή την κακή χρήση τους οφείλεται η ανθρώπινη ευτυχία και η δυστυχία αντιστοίχως στη ζωή των ανθρώπων. Η κακή χρήση της σκέψης μας, είναι η μητέρα της δυστυχίας μας, επειδή παράγει τις φοβίες μας. Οι φοβίες μας που δημιουργούνται από τις αρνητικές μας σκέψεις, είναι μια δυσάρεστη και άκρως δυσλειτουργική συναισθηματική αντίδραση, η οποία δημιουργεί καταστάσεις, οι οποίες περιορίζουν τη ζωή μας και μας παγιδεύουν, χωρίς να μας προσφέρουν καμία προστασία, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις του φόβου. Οι φοβίες μας δημιουργούνται, όταν με τις σκέψεις μας εστιασμένες στο μέλλον, φανταζόμαστε πιθανούς κινδύνους και καταστάσεις, τις οποίες αξιολογούμε ως απειλητικές και τότε βιώνουμε φόβο και άγχος, εμφανίζονται σωματικές αντιδράσεις και όλα αυτά εκδηλώνονται ως φοβίες.

Η φοβία είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι είναι ένας ψυχολογικός φόβος, ο οποίος βασίζεται σε αρνητικές σκέψεις, για έναν πιθανό (για την ώρα ανύπαρκτο κίνδυνο), ο οποίος μας δημιουργεί άγχος, καταστρέφει την ψυχική μας γαλήνη στο παρόν και θολώνει την κριτική μας σκέψη, ώστε να μην αξιολογούμε σωστά τις περιστάσεις και να μην μπορούμε να πάρουμε τις σωστές αποφάσεις στις προκλήσεις της ζωής μας. Ο ψυχολογικός φόβος μπορεί να μας κάνει πολλές φορές να χάσουμε τον έλεγχο και να οδηγηθούμε σε επικίνδυνες συμπεριφορές και καταστάσεις. Επίσης οι φοβίες μπορεί να προέρχονται από παιδικές τραυματικές εμπειρίες, ή από βαθύτερα ζητήματα, υπαρξιακές αναζητήσεις και ανασφάλειες, τις οποίες δεν έχουμε επεξεργαστεί επαρκώς και κάθε τι που μας τις φέρνει στην επιφάνεια, μας δημιουργεί άγχος και φόβο. Σε κάθε περίπτωση αφορούν πιθανούς κινδύνους και δύσκολες καταστάσεις, οι οποίες τη στιγμή που τις σκεφτόμαστε δεν υπάρχουν στη ζωή μας. Οι αρνητικές μας σκέψεις, οφείλονται στην ανασφάλειά μας και αυτή είναι που μας δημιουργεί φόβο και άγχος και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την ψευδαίσθηση της ασφάλειας, εγκαθιδρύοντας µία βάση ασφαλείας που αποτελείται από ανθρώπους, χρήµατα, αντικείµενα καθώς επίσης επαγγελµατική και κοινωνική θέση, ευρύτερη αποδοχή και αναγνώριση. Tότε, βιώνουµε τη δεύτερη βαθµίδα του φόβου και αρχίζουμε να φοβόµαστε ότι πιθανόν δεν θα µπορέσουµε να αποκτήσουµε όλα αυτά για τα οποία πασχίζουμε. Παράλληλα φοβόµαστε ότι εάν τα αποκτήσουμε όλα αυτά, μη τυχόν και τα χάσουµε και φοβόµαστε τους άλλους, που θα µπορούσαν να μας τα πάρουν. Επίσης, φοβόµαστε την αλλαγή, που µπορεί να τα κάνει να εξαφανιστούν και περισσότερο απ΄ όλα φοβόµαστε τον θάνατο, που σηµαίνει να τα χάσουµε όλα. Αλλά ο φόβος είναι ένα σύμπτωμα που έρχεται να μας αφυπνίσει και η αφύπνιση έρχεται όταν αντιμετωπίζουμε τους φόβους που βρίσκονται μέσα στο μυαλό μας. Οι φόβοι μας δεν ξεπερνιούνται με εξωτερικά υλικά αντικείμενα και καταστάσεις. Ξεπερνιούνται όταν βρίσκουμε το θάρρος να τους κοιτάξουμε κατάματα και χρειάζεται θάρρος για να αποδεχτούμε τον φόβο. Ο φόβος είναι σαν να θέλει να μας αποτρέψει να τον δούμε κατάματα και γι' αυτό μας ωθεί προς κάποιο αντικείμενο, ή μία σχέση, εργασιομανία, καταχρήσεις, τελειομανία (γιατί έτσι έχουμε την ψευδαίσθηση του ελέγχου), μία κατάσταση του νου, ή κάτι άλλο που θα μας αποσπάσει από τον φόβο. Η σωστή στάση, όμως, και η πιο σημαντική αντίδραση είναι να μην αποφύγουμε τον φόβο, αλλά να του επιτρέψουμε να μείνει μέσα μας, χωρίς όμως να παρασυρθούμε από αυτόν και να μην του αντισταθούμε με οποιονδήποτε τρόπο. Όταν στρέφουμε την προσοχή μας προς τα έξω σε άλλα θέματα αναζητώντας κάποια ανακούφιση, είναι σαν να του αντιστεκόμαστε, σαν να λέμε "ο φόβος είναι ανυπόφορος και δεν τον αντέχω". Το θάρρος απέναντι στον φόβο δεν είναι το θάρρος που χρειαζόμαστε για να κάνουμε κάτι, αλλά είναι το θάρρος που πρέπει να επιδείξουμε για να μην κάνουμε κάτι. Αντί να λέμε "χρειάζομαι θάρρος για να κάνω κάτι", πρέπει να λέμε "χρειάζομαι θάρρος για να μην κάνω κάτι, για να μην αντισταθώ στον φόβο". Έτσι, ο φόβος παύει να είναι κάτι το αρνητικό που πρέπει να διώξουμε από πάνω μας. Η στάση της αποδοχής μετατρέπει την εμπειρία του φόβου σε μια ουδέτερη εμπειρία, ενώ ταυτόχρονα αρχίζει να διακρίνεται περισσότερο το υπόβαθρο από πίσω του. Όσο αντιστεκόμαστε στον φόβο, ο φόβος φαίνεται σαν να είναι εμπόδιο. Είναι σα να βλέπουμε μία ταινία τρόμου και να μην αντέχουμε να δούμε μία σκηνή. Η δυστυχία προέρχεται από μία σκέψη. Το πρόβλημα δεν είναι ο φόβος που νιώθεις. Το πρόβλημα είναι η αντίστασή σου στον φόβο. Το πρόβλημα εμφανίζεται όταν υπάρχει αντίσταση. Μία σκέψη δημιουργεί όλο το πρόβλημα: "Δεν μου αρέσει αυτό που συμβαίνει. Μακάρι να μπορούσα να αντικαταστήσω αυτό που νιώθω τώρα, με κάτι που δεν υπάρχει τώρα". Με αυτόν τον τρόπο επιτρέπουμε σε μία σκέψη να καταστρέψει την ευτυχία μας και από αυτό προέρχεται όλη η δυστυχία μας. Η δυστυχία δεν υπάρχει στον φόβο, γιατί ο φόβος είναι ουδέτερος και καμία εμπειρία από μόνη της δεν εμπεριέχει δυστυχία, γιατί ο φόβος είναι μία έκφραση της συνειδητότητας που στην ουσία είμαστε, δηλαδή, είναι κομμάτι του εαυτού μας. Άρα αντικειμενικά ο φόβος δεν είναι αληθινός. Το μόνο μέρος στο οποίο μπορεί να υπάρξει ο φόβος είναι στις σκέψεις μας για το μέλλον. Είναι προϊόν της φαντασίας μας, που μας κάνει να φοβόμαστε πράγματα που δεν υπάρχουν στο παρόν και μπορεί να μην υπάρξουν ποτέ. Ο κίνδυνος και η πρόκληση μπορεί να είναι αληθινοί, αλλά ο φόβος είναι επιλογή. Όταν το αντιληφθούμε αυτό, η ζωή μας θα αλλάξει οριστικά.

Έτσι οι βασικές ερωτήσεις που θα µας βοηθήσουν να απελευθερωθούμε από τον φόβο κοιτάζοντάς τον κατάματα είναι:

‬1. "Tι φαντάζοµαι ότι θα πάθω αν γίνει αυτό που φοβάµαι;" "Τι θα χάσω αν γίνεται αυτό που δεν θέλω, ή δεν γίνεται αυτό που θέλω;"

‬2. "Kαι αν γίνει αυτό, τι θα συµβεί σε µένα;" "Και αν χάσω αυτά που φοβάμαι, τι είναι αυτό που δεν θα αντέξω;"

‬3. "Ακόµα κι αν δεν αξίζω (για µένα, ή για τους άλλους), τι φοβάµαι ότι θα γίνει;"

‬4. "Ακόµα αν δεν έχω καµία εξωτερική πηγή ασφάλειας ή στήριξης, τι είναι αυτό που δεν µπορώ να καταφέρω;"

Έτσι, αφού δώσουμε τις απαντήσεις μας, ανοίγονται τρείς βασικές κατευθύνσεις:

‬1. Nα εξετάσουµε με ψυχραιμία ποια μπορεί να είναι η καλύτερη αντιμετώπιση για εμάς της πρόκλησης.

‬2. Nα εξετάσουµε αν µπορούµε να δεχτούµε ακόµη και αυτή την τελική πιθανότητα η οποία µέχρι τώρα είναι απαράδεχτη για µας.

3. Nα εξετάσουµε αν υπάρχουν κάποιες πνευµατικές αλήθειες που θα µας βοηθήσουν να πιστέψουµε ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συµβεί.

Σε τελική ανάλυση:

● Ο φόβος είναι μια κλειστή πόρτα για οτιδήποτε φοβόμαστε και μας εμποδίζει να την περάσουμε.

● Φόβος σημαίνει μπλοκαρισμένη ζωή και αυτό που μας επηρεάζει περισσότερο στην ζωή μας, δεν είναι μην τυχόν και μας συμβεί αυτό που φοβόμαστε, αλλά ο ίδιος ο φόβος, ο οποίος μας επηρεάζει ακόμη και για χρόνια για ότι φοβόμαστε, με όλες τις συνέπειές του.

● Ο φόβος δεν είναι σε καμία περίπτωση χρήσιμος, γιατί όποιος φοβάται χάνει την ψυχραιμία του και τότε παίρνει λανθασμένες αποφάσεις.

● Όσο μεγαλύτερη χωριστότητα νιώθω, τόσο περισσότερο φόβο αισθάνομαι και όσο περισσότερο φόβο νιώθω, τόσο μεγαλύτερο αίσθημα χωριστότητας έχω.

● Η δυσπιστία τρέφει τον φόβο και το αντίθετο.

● Όσο περισσότερες προσκολλήσεις, τόσο μεγαλύτερος φόβος και το αντίθετο.

● Όταν η φαντασία ελέγχεται από τον φόβο, μας καταστρέφει.

● Όταν φοβόμαστε ερμηνεύουμε λάθος και βλέπουμε πράγματα που δεν υπάρχουν.

● Όταν φοβόμαστε, προσκολλιόμαστε σε ό,τι μας φέρνει ασφάλεια και νιώθουμε αποστροφή για ό,τι μας εμποδίζει.

● Ο φόβος είναι το θεμέλιο της έλλειψης, είναι το σπίτι του εγώ.

● Ο φόβος της απόρριψης, εξαιτίας των λαθών που κάνουμε, είναι το εμπόδιο στην εξέλιξη μας, γιατί σημαίνει ότι επειδή καταδικάζουμε το λάθος, αντί να το ερμηνεύουμε σαν ευκαιρία για εξέλιξη, φοβόμαστε να δοκιμάσουμε οτιδήποτε εμπεριέχει ρίσκο. Χωρίς να δοκιμάζουμε καινούργιες προκλήσεις, είναι αδύνατον να εξελιχτούμε.

● Η βασική αιτία που κρύβουμε την αλήθεια στις σχέσεις μας είναι ο φόβος. Λέμε ψέματα από φόβο.

● Όταν κρίνουμε, το συναίσθημα πίσω από την κριτική είναι ο φόβος, γιατί φοβόμαστε ότι δεν ταιριάζει με τις απόψεις μας και αισθανόμαστε ότι μας απειλεί.

Συμπερασματικά: Ο φόβος είναι το θεμέλιο της έλλειψης και η πηγή όλων των αρνητικών συναισθημάτων.