Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΓΝΩΣΗ

Σήμερα καταλαβαίνουμε ότι ολόκληρο το γνωστό σύμπαν είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που περιλαμβάνει μία ατελείωτη αλληλουχία πολύπλοκων φαινομένων από το μικροσκοπικό έως το μακροσκοπικό επίπεδο. Αρχικά θεωρήσαμε ότι κάθε πολύπλοκο σύστημα αναλύεται σε απλά συστατικά (σωματίδια) και απλές μορφές δύναμης (βαρύτητα, πυρηνικές-ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις) και ότι κάθε φαινόμενο στον μικρόκοσμο ή τον μακρόκοσμο είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης των στοιχειωδών σωματιδίων μέσω των θεμελιωδών δυνάμεων. Το βασικό χαρακτηριστικό της πολυπλοκότητας είναι το γεγονός ότι ένα πολύπλοκο σύστημα ενώ φαίνεται να αποτελείται από πολλά «ανεξάρτητα» υποσυστήματα ταυτόχρονα διατηρεί έναν ολιστικό χαρακτήρα και φανερώνει μια αδιάσπαστη ενότητα των μερών. Στη σύγχρονη φυσική ο χώρος όχι μόνο δεν είναι κενός αλλά είναι μία δυναμική πολύπλοκη πραγματικότητα ικανή να διαστέλλεται και ικανή να παράγει ή να απορροφά υλικά σωμάτια. Τα δε στοιχειώδη σωματίδια στο επίπεδο των κουάρκς και πιο κάτω φανερώνονται ως πολύπλοκα νημάτια (υπερχορδές) με εσωτερική δομή και κίνηση. Ακόμη δύο στοιχειώδη σωμάτια όπου προήλθαν από τη διάσπαση ενός αρχικού σωμάτιου όσο και αν απομακρυνθούν μεταξύ τους διατηρούν μία ατοπική επικοινωνία χωρίς την μεταφορά ύλης-ενέργειας. Επίσης σύμφωνα με την αρχή δυϊσμού τα στοιχειώδη σωματίδια δεν είναι καθόλου απλά αφού άλλοτε εμφανίζουν τοπικό-σωματιδιακό χαρακτήρα και άλλοτε μη τοπικο-κυματικό χαρακτήρα. Τέλος, καίριας σημασίας φαινόμενα είναι η μονόπλευρη ροή του χρόνου από το παρελθόν στο μέλλον όπως και η μονόπλευρη αύξηση της εντροπίας (μόνο αύξηση) ή η μονόπλευρη ροή θερμότητας από υψηλές σε χαμηλές θερμοκρασίες.

Στην Κβαντική δυναμική η έννοια του σωματιδίου και η έννοια του πεδίου δεν μπορούν να ξεχωρίσουν, διότι τα πειράματα έδειξαν ότι κάτι (π.χ. τα ηλεκτρόνια) που σε ορισμένα πειράματα φαίνεται να είναι σωματίδιο σε άλλα πειράματα το ίδιο φυσικό αντικείμενο φαίνεται να είναι κύμα. Η αρχή αύτη είναι γνωστή ως αρχή του δυϊσμού, και οδηγεί σε νέες αντιλήψεις για την φυσική πραγματικότητα. Για την Κβαντική φυσική που έχει πλήρως αποδειχθεί να ισχύει στο μικροσκοπικό επίπεδο, ένα φυσικό αντικείμενο δεν είναι ούτε σωματίδιο ούτε κύμα όπως κατανοούμε τις έννοιες αυτές στην κλασσική μηχανική, αλλά άλλοτε μοιάζει με σωματίδιο, είναι δηλαδή τοπικά προσδιορισμένο και άλλοτε με κύμα, δηλαδή απλώνεται σε μεγάλες περιοχές του χώρου. Αν προσπαθήσουμε να εικονίσουμε αυτή την νέα μορφή πραγματικότητας στο κβαντικό (μικροσκοπικό) επίπεδο τότε φθάνουμε στα όρια των καθημερινών μας εννοιών. Αντίθετα η κβαντική θεωρία φανερώνει ότι τα φυσικά αντικείμενα στο μικροσκοπικό επίπεδο δεν μπορούν να θεωρηθούν ως στατικά όντα που κινούνται στον άδειο χώρο, αλλά θα πρέπει να εκληφθούν ως δυναμικές πολύπλοκες καταστάσεις που διαρκώς περνούν από τη δυνατότητα στην πραγματικότητα. Στη κβαντική δυναμική ανακαλύπτουμε ότι τα φυσικά αντικείμενα είναι πολύπλοκες μορφές που δημιουργούνται διαρκώς και έρχονται στο είναι και στην ύπαρξη από τη χαώδη κατάσταση της δυνατότητας. Με απλά λόγια ο άνθρωπος κάθε στιγμή μέσα από ένα τεράστιο εύρος πιθανοτήτων ή δυνατοτήτων επιλέγει τη μία και μοναδική και την κάνει πραγματικότητα.

Στο επίπεδο του ανθρώπου η φυσική πολυπλοκότητα και η λειτουργία της αυτοοργάνωσης αποκτά τελείως άλλο βάθος και ύψος και οδηγεί στην εμφάνιση όλων των ανθρώπινων λειτουργιών: γλώσσα, λογική (λόγος), συνείδηση και αυτοσυνείδηση. Εδώ έχουμε την εμφάνιση του ανθρώπινου εγκεφάλου του πλέον πολύπλοκου συστήματος μέσα στο σύμπαν. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να παίρνει πληροφορία από το περιβάλλον και να γεννά νέα πληροφορία μέσα στον κόσμο. Στο επίπεδο του ανθρώπου εμφανίζονται όλες εκείνες οι ψυχοσωματικές λειτουργίες που φαίνεται να υπερβαίνουν κάθε απλή επιστημονική εξήγηση. Ο ανθρώπινος νους περιγράφει όλο τον κόσμο που βλέπει αλλά αδυνατεί να κατανοήσει τον εαυτόν του. Η ανθρώπινη δηλαδή σκέψη περιγράφει όλα τα άλλα αλλά στέκεται ανίκανη να κατανοήσει τον εαυτόν της. Ο άνθρωπος ζει μέσα στον κόσμο, τον περιγράφει, αλλά συγχρόνως αναζητά το πέραν του κόσμου, αναζητά το νόημα του κόσμου και τον λόγο ύπαρξης του κόσμου. Ο άνθρωπος χαίρεται ή λυπάται και αναζητά τα αίτια της λύπης ή της χαράς. Τέλος ο άνθρωπος αναζητά τα αίτια της τάξης και της αυτοοργάνωσης του κόσμου σε όλα τα επίπεδα.