Η ΦΘΟΡΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΜΑΣ

Οι σύγχρονες συνθήκες ζωής και οι καθημερινές μας συνήθειες επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την κατάσταση του οργανισμού μας και μπορεί να μας οδηγήσουν σε πρόωρη γήρανση. Υπάρχουν όμως ορισμένα θρεπτικά συστατικά που μπορούν να μας βοηθήσουν να καθυστερήσουμε την πρόωρη γήρανση του οργανισμού μας και τα σημάδια του χρόνου στο σώμα και το πρόσωπό μας.
Η γήρανση του οργανισμού είναι μια απόλυτα φυσιολογική βιολογική διαδικασία που εξαρτάται από ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες. Οι ενδογενείς παράγοντες έχουν να κάνουν κυρίως με το γενετικό υπόβαθρο του ατόμου και δυστυχώς εκεί δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα. Στους εξωγενείς παράγοντες περιλαμβάνονται οι περιβαλλοντικοί και άλλοι παράγοντες όπως η ηλιακή ακτινοβολία, το κάπνισμα, η ατμοσφαιρική ρύπανση, οι τοξικές ουσίες, το άγχος, οι φλεγμονώδεις καταστάσεις, η κατανάλωση αλκοόλ, η κακή διατροφή κλπ. και φυσικά, όσον αφορά αυτούς, υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να αντιδράσουμε. Οι εξωγενείς αυτοί παράγοντες οδηγούν στην παραγωγή ελευθέρων ριζών. Στην περίπτωση που παράγονται στο σώμα περισσότερες ελεύθερες ρίζες από αυτές που ο οργανισμός μπορεί να αντιμετωπίσει προκαλείται το λεγόμενο οξειδωτικό στρες. Το οξειδωτικό στρες είναι βασικός παράγοντας γήρανσης του οργανισμού. Όταν το σώμα βρίσκεται σε οξειδωτικό στρες, οι πλεονάζουσες ελεύθερες ρίζες προκαλούν βλάβες στα βιομόρια των κυττάρων (DNA, πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες) προκαλώντας πρόωρη γήρανση του οργανισμού. Ο οργανισμός βέβαια διαθέτει το δικό του σύστημα άμυνας έναντι των τοξικών ελευθέρων ριζών, το οποίο αποτελείται από αντιοξειδωτικά ένζυμα και μικρού μοριακού βάρους ουσίες. Τα αντιοξειδωτικά ένζυμα, τα γνωστότερα από τα οποία είναι η υπεροξειδική δισμουτάση, η καταλάση και η υπεροξειδάση της γλουταθειόνης, βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις εντός των κυττάρων αλλά σε μικρές ή καθόλου στα εξωκυτταρικά υγρά (π.χ. στο αίμα). Τα αντιοξειδωτικά ένζυμα δρουν συνεργικά προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις ελεύθερες ρίζες που παράγονται φυσιολογικά από τις μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού, αλλά και αυτές που παράγονται λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων. Εξωκυτταρικά, στα βιολογικά υγρά κυκλοφορούν και αναλαμβάνουν δράση μικρού μοριακού βάρους αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως η λιποδιαλυτή βιταμίνη Ε, η υδατοδιαλυτή βιταμίνη C και άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες. Ορισμένες από αυτές παράγονται από το ίδιο το σώμα ενώ σημαντικός αριθμός αυτών εισέρχεται στον οργανισμό με τη διατροφή. Γίνεται εύκολα κατανοητό, ότι το αμυντικό σύστημα του οργανισμού δεν είναι δυνατόν να καταφέρει μόνο του να αντιμετωπίσει τη συνεχή και μεγάλη παραγωγή ελευθέρων ριζών. Έτσι η λήψη με τη διατροφή ή μέσω συμπληρώματος αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών συστατικών είναι απαραίτητη για να μπορέσει το σώμα να καταπολεμήσει τις ελεύθερες ρίζες, αναστέλοντας κατά πολύ την φθορά του οργανισμού και καθυστερώντας τη γήρανσή του. Τα συστατικά αυτά μπορεί να έχουν τα ίδια αντιοξειδωτική δράση ή να συμβάλλουν στη δράση των αντιοξειδωτικών ενζύμων του οργανισμού. Επίσης, συστατικά με αντιφλεγμονώδη δράση μπορούν να έχουν ωφέλιμη δράση στην υγεία δεδομένου ότι οι φλεγμονώδεις καταστάσεις αυξάνουν το οξειδωτικό στρες. Παρακάτω θα δούμε αναλυτικά τα κυριότερα από αυτά.
Βιταμίνες 
Η βιταμίνη Ε είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη. Αποτελείται από άλφα, βήτα, γάμμα και δέλτα τοκοφερόλες και άλφα, βήτα, γάμμα και δέλτα τοκοτριενόλες, με τις α-τοκοφερόλες να είναι το πιο άφθονο ισομερές των τοκοφερολών. Η βιταμίνη Ε είναι γνωστή για την ισχυρή αντιοξειδωτική της δράση. Δρα ενάντια στις ελεύθερες ρίζες και αποτρέπει την οξείδωση των λιπιδίων συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην καλή κατάσταση των μεμβρανών των κυττάρων. Η βιταμίνη Ε είναι ιδιαίτερα σημαντική για την καθυστέρηση της γήρανσης του δέρματος. Η βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη που εμφανίζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Δρώντας ως αντιοξειδωτικό καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες και μειώνει το οξειδωτικού στρες που αποτελεί βασικό παράγοντα γήρανσης. Επιπλέον, επιταχύνει την επούλωση των πληγών και επάγει τη σύνθεση του κολλαγόνου. Σημαντική είναι και η συμμετοχή της στην αναγέννηση της βιταμίνης Ε. Οι βιταμίνες C και E, καθώς και συνδυασμοί τους, φαίνεται να ασκούν μια σημαντική προστατευτική δράση στα κύτταρα με το συνδυασμό των δύο βιταμινών να έχει συχνά καλύτερα αποτελέσματα έναντι των αντίστοιχων μεμονωμένων βιταμινών.
Μέταλλα 
Το σελήνιο, ο ψευδάργυρος, ο χαλκός και το μαγγάνιο αποτελούν μέταλλα με σημαντική αντιοξειδωτική δράση. Το σελήνιο είναι απαραίτητο για τη δράση του αντιοξειδωτικού ενζύμου υπεροξειδάση της γλουταθειόνης. Ο ψευδάργυρος, ο χαλκός και το μαγγάνιο απαιτούνται για τη δράση του αντιοξειδωτικού ενζύμου υπεροξειδική δισμουτάση. Η έλλειψη των παραπάνω μετάλλων οδηγεί σε μειωμένη δραστικότητα των αντιοξειδωτικών ενζύμων και συνεπώς σε αυξημένο οξειδωτικό στρες. Επιπλέον, το σελήνιο μπορεί να δράσει συνεργιστικά με τη βιταμίνη Ε, ο ψευδάργυρος είναι συμπαράγοντας πολλών σημαντικών ενζύμων και κάποια σύμπλοκα χαλκού έχουν αντιοξειδωτική δράση.
Συνένζυμο Q10 
Το συνένζυμο Q10 έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στη μείωση του οξειδωτικού στρες. Βρίσκεται σε όλα τα κύτταρα και είναι απαραίτητο για την παραγωγή ενέργειας. Τα επίπεδά του μειώνονται με την ηλικία.
Καροτενοειδή 
Τα καροτενοειδή είναι χρωστικές των φυτών τα οποία τα προστατεύουν από την ηλιακή ακτινοβολία. Πολλά από αυτά έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, συμπεριλαμβανομένου του β-καροτενίου και του λυκοπενίου. Το β-καροτένιο είναι μια προ-βιταμίνη Α που μετατρέπεται στο σώμα σε βιταμίνη Α ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού. Ο συνδυασμός των καροτενοειδών με άλλα αντιοξειδωτικά, όπως με τη βιταμίνη Ε, μπορεί να αυξήσει τη δράση τους ενάντια στις ελεύθερες ρίζες.
Πολυφαινόλες
Οι πολυφαινόλες είναι μια μεγάλη ομάδα ουσιών με την υποκατηγορία των φλαβονοειδών να είναι η περισσότερο μελετημένη σε σχέση με την αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση της. Περιέχονται στο τσάι, το κρασί, τα λαχανικά, τα φρούτα και άλλα τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Στις πολυφαινόλες ανήκουν η βανιλλίνη, το ελλαγικό οξύ, η κουρκουμίνη, η ρεσβερατρόλη, η κερκετίνη, η γενιστεΐνη, η επιγαλλοκατεχίνη, οι ταννίνες κ.λπ. Οι πολυφαινόλες παρουσιάζουν έντονη αντιοξειδωτική δράση. Ιδιαίτερα πλούσιες πηγές πολυφαινολών είναι το πράσινο τσάι, το εκχύλισμα από κουκούτσια σταφυλιών και εκχυλίσματα από πεύκα. Τα εκχυλίσματα αυτά σχετίζονται με την καθυστέρηση της γήρανσης. Το εκχύλισμα πράσινου τσαγιού είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες. Οι πολυφαινόλες έχουν αντιοξειδωτική δράση κι επομένως προστατεύουν τα κύτταρα από οξειδωτικές βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες. Δρουν ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην προστασία του δέρματος από τις βλάβες που οφείλονται στην ηλιακή ακτινοβολία συμβάλλοντας μ’ αυτό τον τρόπο στην καθυστέρηση της γήρανσης του δέρματος. Το εκχύλισμα από κουκούτσια σταφυλιών είναι επίσης πλούσιο σε πολυφαινόλες. Οι πολυφαινόλες στο εκχύλισμα αυτό έχουν πολύ ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, η οποία μάλιστα είναι σύμφωνα με μελέτες πολύ πιο ισχυρή από εκείνη των βιταμινών C και E. Το εκχύλισμα από κουκούτσια σταφυλιών είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για το δέρμα αφού συμβάλλει στην ελαστικότητα και τη νεανική εμφάνιση του δέρματος, προάγει την επούλωση κι επιπλέον μπορεί να προστατέψει από τη βλαπτική δράση της ηλιακής ακτινοβολίας. Τα εκχυλίσματα από διάφορα τμήματα πεύκων είναι πλούσιες πηγές φλαβονοειδών και έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Μελέτες που έχουν γίνει για την πυκνογενόλη (εκχύλισμα φλοιού θαλάσσιου πεύκου, Pinus pinaster) δείχνουν ότι τα συστατικά της παρέχουν προστασία στο κολλαγόνο και την ελαστίνη, επομένως συμβάλλουν στη διατήρηση της συνοχής και της ελαστικότητας του δέρματος. Επιπλέον, σύμφωνα με μελέτη η πυκνογενόλη μπορεί να επιδράσει στα τριχοειδή αγγεία του δέρματος και να κάνει ένα πρόσωπο χλωμό και γκριζαρισμένο να αποκτήσει μια πιο φωτεινή όψη. Παρόλο που οι περισσότερες δημοσιευμένες μελέτες αναφέρονται στην πυκνογενόλη, είναι γνωστό ότι εκχυλίσματα από πολλά είδη πεύκων είναι πλούσια σε φλαβονοειδή και έχουν έντονη αντιοξειδωτική δράση (Pinus halapensis, Pinus pinea, Pinus brutia, Pinus radiata, Pinus attenuata και Pinus nigra). Επίσης σε πειράματα στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών διαπιστώθηκε ότι μπορούν να μειώσουν κατά πολύ το οξειδωτικό στρες σε κύτταρα επιδερμίδας.
Άλφα λιποϊκό οξύ 
Το άλφα λιποϊκό οξύ είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό. Δρα ενάντια στις ελεύθερες ρίζες, μειώνει το οξειδωτικό στρες και ενισχύει την αντιοξειδωτική δράση άλλων αντιοξειδωτικών, όπως των βιταμινών C και Ε. Επίσης μπορεί να συμβάλλει στην αποκατάσταση στα κύτταρα των επιπέδων της γλουταθειόνης, η οποία είναι ένα σημαντικό πεπτίδιο για την αντιοξειδωτική δράση του οργανισμού αλλά μειώνεται με την ηλικία. Το άλφα λιποϊκό οξύ θεωρείται ότι μπορεί να καθυστερήσει τη γήρανσή του σώματος και γι’ αυτό το λόγο περιλαμβάνεται συχνά σε συμπληρώματα για αντιγήρανση και μάλιστα ιδιαίτερα συχνά σε συμπληρώματα που απευθύνονται σε γυναίκες.
Κολλαγόνο 
Το κολλαγόνο είναι μια πρωτεΐνη που απαντά στο δέρμα και ευθύνεται για τη συνοχή και την ελαστικότητά του. Εντοπίζεται και σε άλλα σημεία του σώματος, όπως στις αρθρώσεις. Στην περίπτωση που θέλουμε να καθυστερήσουμε τη γήρανση του δέρματος, η λήψη κολλαγόνου με συμπλήρωμα μπορεί να συμβάλλει στη συνοχή και την ελαστικότητα του δέρματος και συνεπώς να καθυστερήσει την εμφάνιση των σημαδιών της γήρανσης.
Ωμέγα Λιπαρά Οξέα 
Τα ωμέγα λιπαρά οξέα είναι γνωστό ότι διαθέτουν αντιφλεγμονώδη δράση. Δεδομένου ότι οι φλεγμονώδεις καταστάσεις αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα πρόκλησης οξειδωτικού στρες και ότι το οξειδωτικό στρες επιταχύνει τη γήρανση, η λήψη ωμέγα λιπαρών οξέων μπορεί να μειώσει τις φλεγμονές, να μειώσει το οξειδωτικό στρες που προκαλείται και να συμβάλλει μ’ αυτό τον τρόπο στην καθυστέρηση της γήρανσης. Τα ωμέγα λιπαρά οξέα είναι σημαντικά για πολλούς τομείς της υγείας. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, συμβάλλουν στην καλή καρδιαγγειακή υγεία, στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου και στην υγεία των αρθρώσεων. Τα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα είναι αντιφλεγμονώδη και συμβάλλουν στην υγεία της καρδιάς και του δέρματος, ενώ και τα ωμέγα-7 λιπαρά οξέα είναι σημαντικά για την υγεία του δέρματος.

Πολύ χρήσιμα, για την πρόσληψη όλων αυτών των απαραίτητων για την υγεία μας, αλλά και αναστολέων της φθοράς του οργανισμού μας ουσιών, είναι τα συμπληρώματα διατροφής, που περιέχουν συστατικά τα οποία, όπως υποδηλώνεται από το όνομα τους, συμπληρώνουν τη διατροφή μας. Η χρήση τους είναι ιδιαίτερα σημαντική ή ακόμα και αναγκαία όταν δεν ακολουθείται μια ισορροπημένη διατροφή, έχει αποκλειστεί από τη διατροφή κάποια ομάδα θρεπτικών συστατικών ή επιβαρύνεται πολύ ο οργανισμός από κάποιον παράγοντα, παραδείγματος χάριν από το κάπνισμα. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, το άγχος και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επιβαρύνουν τον οργανισμό μας και επιταχύνουν τη γήρανση του σώματος. Βασικός παράγοντας γήρανσης είναι, όπως έχει ήδη αναφερθεί, το οξειδωτικό στρες. Είναι προφανές ότι αν θέλουμε να καθυστερήσουμε τη γήρανση του σώματος (τονίζεται ότι αναφερόμαστε στη γήρανση λόγω εξωγενών παραγόντων), πρέπει να προσπαθήσουμε να μειώσουμε το οξειδωτικό στρες παρέχοντας στον οργανισμό μας αντιοξειδωτικά. Στην περίπτωση λοιπόν που ψάχνουμε κάποιο συμπλήρωμα για αντιγήρανση και σύμφωνα με όσα έχουν αναφερθεί παραπάνω, πρέπει να φροντίσουμε να επιλέξουμε ένα συμπλήρωμα με πολλά αντιοξειδωτικά, όπως βιταμίνες C, E, καροτενοειδή, συνένζυμο Q10, σελήνιο, ψευδάργυρο, χαλκό και κάποιο εκχύλισμα με πολυφαινόλες. Αυτό θα μας βοηθήσει να μειώσουμε το οξειδωτικό στρες στον οργανισμό μας, να μειώσουμε τον αριθμό των βλαβών που προκαλούνται λόγω αυτού και να καθυστερήσουμε τη γήρανση. Τα άτομα που αναζητούν κάτι ακόμα πιο δραστικό για αντιγήρανση και ενδιαφέρονται πολύ για την καθυστέρηση της γήρανσης του δέρματος πρέπει να λάβουν υπόψη τους ότι για τη γήρανση του δέρματος, εκτός από το οξειδωτικό στρες παίζει σημαντικό ρόλο και η υποβάθμιση των πρωτεϊνών του δέρματος, δηλαδή του κολλαγόνου και της ελαστίνης που ευθύνονται για τη συνοχή και την ελαστικότητά του. Η βιταμίνη C είναι απαραίτητη για τη σύνθεση του κολλαγόνου, το εκχύλισμα από φλοιό πεύκου (πυκνογενόλη) παρέχει προστασία στο κολλαγόνο και την ελαστίνη και επιδρά στα τριχοειδή του δέρματος και τα διάφορα εκχυλίσματα με πολυφαινόλες και το άλφα λιποϊκό οξύ έχουν συνδεθεί με την καθυστέρηση της γήρανσης του δέρματος. Συνεπώς, τα συστατικά αυτά πρέπει να εμπεριέχονται μαζί με τα αντιοξειδωτικά που αναφέρθηκαν και βέβαια μαζί με κολλαγόνο σε ένα ενισχυμένο αντιγηραντικό συμπλήρωμα. Οι βιταμίνες Β και η βιταμίνη Α είναι επίσης σημαντικές για τη γενικότερη υγεία του δέρματος. Η παράλληλη λήψη ωμέγα λιπαρών οξέων, κυρίως ωμέγα-3 και ωμέγα-6, μπορεί να ενισχύσει και να ωφελήσει ακόμα περισσότερο τον οργανισμό. Τα συμπληρώματα με ιχθυέλαια και μουρουνέλαιο είναι καλές πηγές ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Το μουρουνέλαιο περιέχει επιπλέον βιταμίνες A και D. Μια πολύ καλή πηγή ωμέγα-6 λιπαρών οξέων είναι το έλαιο νυχτολούλουδου (Evening Primrose Oil). Αξίζει να αναφερθεί και το Ιπποφαές, το οποίο περιέχει πολλά ωμέγα λιπαρά οξέα, όπως ωμέγα-3, ωμέγα-6, ωμέγα-7 και ωμέγα-9 κι επιπλέον βιταμίνη Ε, καροτενοειδή, φλαβονοειδή και ορισμένα μέταλλα (σελήνιο, ψευδάργυρο, χαλκό κλπ). Πολλοί άνθρωποι είναι διστακτικοί με τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, πρέπει όμως να γίνει αντιληπτό ότι ζούμε σε μια εποχή που δυστυχώς επιβαρύνουμε πάρα πολύ τον οργανισμό μας με τις συνήθειές μας (κάπνισμα, υπερβολική έκθεση στον ήλιο), τις αδυναμίες μας (άγχος, στεναχώριες) και την κακή διατροφή (κακό πρότυπο διατροφής, κακή ποιότητα τροφών). Ο οργανισμός μας χρειάζεται αντιοξειδωτικά συστατικά για να αντιμετωπίσει το οξειδωτικό στρες που του προκαλούμε και αντιφλεγμονώδη συστατικά για να αντιμετωπίσει τις φλεγμονές που δημιουργούνται. Αν αυτά δεν τα παίρνουμε με τη διατροφή μας, καλό θα ήταν να τα πάρουμε με κάποιο συμπλήρωμα. Η αντιμετώπιση του οξειδωτικού στρες δεν έχει να κάνει απλά με τα σημάδια του χρόνου που εμείς βλέπουμε στο σώμα και το δέρμα μας αλλά με την υγεία και την καλή κατάσταση του σώματός μας γενικότερα. Η αντιμετώπιση του οξειδωτικού στρες δεν θα μας βοηθήσει απλά να φαινόμαστε νεότεροι και πιο υγιείς αλλά να είμαστε πιο υγιείς. Το χρόνιο οξειδωτικό στρες είναι πλέον γνωστό ότι μπορεί να οδηγήσει όχι απλά σε πρόωρη γήρανση, αλλά και σε σοβαρές παθολογικές καταστάσεις, συνεπώς η αντιμετώπιση του είναι θέμα ζωτικής σημασίας.

Εκτός από την ενίσχυση της διατροφής μας με φυσικά αντιοξειδωτικά, ένας πολύ καλός τρόπος για την αντιμετώπιση της οξείδωσης είναι και η μέθοδος του βιοσυντονισμού με την εφαρμογή ανάλογων φυσιοθεραπευτικών προγραμμάτων.